Οπλιτική Φάλαγγα

Όπως γνωρίζουμε, οι αρχαίοι πρόγονοί μας ήταν διαιρεμένοι κατά την αρχαιότητα σε πολλές πόλεις-κράτη. Αυτή η διαίρεση, τους έκανε πολλές φορές, να έρχονται σε αντιπαράθεση και πολύ συχνά να οδηγούνται σε πολεμικές συγκρούσεις. Αυτές οι συγκρούσεις τους ώθησαν να αναπτύξουν καινούριες τεχνικές και να εισαγάγουν καινοτομίες στον τρόπο διεξαγωγής ενός αρχαίου πολέμου.

Στα πρώιμα στάδια, οι δύο αντίπαλες μεριές άρχιζαν από την γραμμή εφόδου να τρέχουν η μία προς την άλλη, μέχρι να συγκρουστούν χωρίς κάποιο σχέδιο και συγκεκριμένη διάταξη των στρατευμάτων. Με το πέρασμα των χρόνων εμφανίζεται στο πεδίο της μάχης η οπλιτική φάλαγγα, την οποία αποτελούσαν οι ‘όμοιοι’, δηλαδή άντρες μίας πόλης που είχαν το ίδιο οικονομικό επίπεδο. Όταν οι φάλαγγες έρχονταν αντιμέτωπες στο πεδίο της μάχης, η μία φάλαγγα έσπρωχνε την άλλη μέχρι κάποια από τις δύο να κάνει ένα ρήγμα στην αντίπαλη φάλαγγα και να την αποδιοργανώσει, έτσι ώστε να ξεκινήσουν τη σφαγή. Ρήγμα στην αντίπαλη φάλαγγα μπορούσαν να πετύχουν και με το ιππικό. Σε ένα τέτοιο είδος μάχης, συνήθως, οι απώλειες των νικητών ήταν γύρω στο 4-7% και των ηττημένων γύρω στο 14% του στρατεύματος τους.

Στην μάχη του Μαραθώνα εισάγεται για πρώτη φορά από τον Μιλτιάδη το σχέδιο μάχης. Ουσιαστικά, αυτό που έκανε ο Μιλτιάδης ήταν να δώσει περισσότερο βάθος στην δεξιά και αριστερή φάλαγγα και λιγότερο βάθος στο κέντρο. Με αυτό τον τρόπο, οι Πέρσες δεν μπορούσαν να σπάσουν τις φάλαγγες δεξιά και αριστερά. Ο Επαμεινώνδας, στη μάχη στα Λεύκτρα, εναντίον των Σπαρτιατών αντιλαμβάνεται πως για να νικήσει την μάχη δεν χρειαζόταν να νικήσει σε όλο το πεδίο της μάχης την ίδια ώρα. Επίσης, λόγω του ότι οι Σπαρτιάτες είχαν διπλάσιο αριθμό από τους Θηβαίους. Ο Επαμεινώνδας εισαγάγει τη λοξή φάλαγγα και ενισχύει το αριστερό τμήμα της παράταξης του, όπου απέναντι τους θα υπήρχε η δεξιά πλευρά των Σπαρτιατών και παραδοσιακά ήταν η πιο δυνατή πλευρά. Έτσι, ο Επαμεινώνδας νίκησε την δεξιά πλευρά των Σπαρτιατών και μετά άρχισε τις πλαγιοκοπήσεις. Μετά τους Θηβαίους εμφανίζονται οι Μακεδόνες με τον Φίλιππο, ο οποίος ήταν όμηρος στην Θήβα και είδε από κοντά τις καινοτομίες του Επαμεινώνδα και για το πώς διεξήγαγε τις μάχες. Έτσι, επιστρέφοντας στη Μακεδονία φτιάχνει ένα επαγγελματικό στρατό και εισαγάγει την σάρισα. Η σάρισα ήταν ένα μακρύ δόρυ που απέτρεπε την μάχη σώμα με σώμα λόγω του μήκους του.

Αν θυμηθούμε το πρόβλημα των Αθηναίων στη μάχη του Μαραθώνα ήταν το Περσικό ιππικό. Οι Μακεδόνες έλυσαν όμως αυτό το πρόβλημα με την σάρισα. Το ιππικό δεν ερχόταν σε άμεση επαφή με τον οπλίτη και το εχθρικό ιππικό δεν μπορούσε να σπάσει την φάλαγγα γιατί έπεφταν πάνω στις λόγχες της σάρισας που ήταν περίπου πέντε μέτρα απόσταση από τον οπλίτη. Επίσης οι Μακεδόνες είχαν και αυτοί ιππικό που μπορούσαν να αντιμετωπίσουν το εχθρικό ιππικό. Μετά τον Φίλιππο έρχεται ο γιος του Αλέξανδρος, ο οποίος εφαρμόζει όλη αυτή την συσσώρευση γνώσεων εναντίον των Περσών. Ο Αλέξανδρος εφαρμόζει σχέδια μάχης και ουσιαστικά σκηνοθετεί την μάχη.

Εν κατακλείδι για να κατανοήσουμε εις βάθος τα ελαττώματα αλλά και τα προτερήματα της οπλιτικής φάλαγγας πρέπει να μελετήσουμε τους 2 κύριους στρατούς που αντιμετώπισε, τον Περσικό και Ρωμαϊκό στρατό. Με τη μελέτη του Περσικού στρατεύματος θα κατανοήσουμε τα προτερήματα της και της δυνατότητες της, ενώ μελετώντας το Ρωμαϊκό στράτευμα θα δούμε τα ελαττώματα της ενάντια στην λεγεώνα που ήταν πιο ευέλικτη.