Νησιά - Fieldschool 2017

Γιώργος Φιλίππου, ΙΣΑ Μεταπτυχιακός φοιτητής

Judith Gatt, ΙΣΑ 3ο έτος

Το Πανεπιστήμιο Κύπρου σε συνεργασία με το Mare Lab, το Nautical Archaeological Society, το Τμήμα Αρχαιοτήτων, και με τη χορηγία του Honor Frost foundation, διεξήγαγε το 3ο Fieldschool υποβρύχιας αρχαιολογίας στην Κύπρο. Το Fieldschool έλαβε χώρα στο Ναυάγιο των Νησιών στο Παραλίμνι από τις 8 μέχρι τις 22 Ιουλίου του 2017. Οι συμμετέχοντες ήταν 12 φοιτητές οι οποίοι προέρχονταν από Κύπρο, Αγγλία, Καναδά, Μπαχάμες και Ισπανία. Το Fieldschool ήταν υπό την διεύθυνση της Δρ. Στέλλας Δεμέστιχας και του Mark Beattie-Edwards και είχε σκοπό να εκπαιδεύσει τους συμμετέχοντες στις μεθόδους ανασκαφής και στη διαδικασία που χρειάζεται για να διεκπεραιωθεί με επιτυχία μια υποβρύχια ανασκαφή.

Το ναυάγιο των Νησιών, γνωστό ήδη από την δεκαετία του 1980 από την κοινότητα της περιοχής, αποτελούσε για αρκετά χρόνια στόχος διαφόρων δυτών και λόγω της αυξανόμενης φήμης του ανάμεσα στους δύτες και του προσιτού του βάθους, το ναυάγιο υπέστη σοβαρή σύληση. Παρά τις εκτεταμένες προσπάθειες από το 1992, αφού αναγνωρίστηκε επίσημα ως ναυάγιο από το Τμήμα Αρχαιοτήτων, η πρώτη επίσημη επιφανειακή έρευνα πραγματοποιήθηκε το 2012 από το Πανεπιστήμιο Κύπρου όπου και πραγματοποιήθηκε καταγραφή των αντικειμένων στην επιφάνεια του βυθού, ανέλκυση συγκεκριμένων τμημάτων του σκάφους και εφαρμόστηκαν μέθοδοι διατήρησης in situ.

Ακολούθως, μετά την πρώτη επίσημη επιφανειακή έρευνα του 2012, πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2014, η πρώτη ανασκαφική περίοδος στην οποία ανοίχτηκαν δύο τομές. Οι ενέργειες που πραγματοποιήθηκαν κατά την διάρκεια αυτής της ανασκαφικής περιόδου ήταν η αποκάλυψη και η αποτύπωση του ξύλινου σκαριού και άλλων κινητών ευρημάτων, εκ των οποίων κάποια ανελκύστηκαν.

Το 2017 στα πλαίσια του Fieldschool συνεχίστηκε η ανασκαφή με την διάνοιξη δύο επιπρόσθετων τομών, ως επέκταση των δύο προηγούμενων που ανοίχτηκαν κατά τη διάρκεια της προηγούμενης ανασκαφικής περιόδου. Οι συμμετέχοντες φοιτητές, χωρισμένοι σε δύο ομάδες, καταδύονταν δύο φορές καθημερινά ανά ζεύγη υπό την καθοδήγηση της Άννας Δημητρίου, υποψήφιας Διδακτορικής Φοιτήτριας, του Mark Beattie-Edwards υπεύθυνου του Nautical Archaeological society και των άλλων έμπειρων δυτών του Mare Lab. Η εκπαίδευση του κάθε φοιτητή αφορούσε την εξοικείωση στη χρήση του airlift και στην καταγραφή, φωτογράφηση, και ανέλκυση των ευρημάτων απο το βυθό. Μετά το τέλος της κάθε κατάδυσης, η κάθε ομάδα ήταν υπεύθυνη για την καταγραφή του ημερολογίου, το κοσκίνισμα και τη φωτογράφηση των ανελκόμενων ευρημάτων στο σκάφος. Επιπρόσθετα, οι φοιτητές είχαν την ευκαιρία στο εργαστήριο να εκπαιδευτούν στη διαδικασία καταγραφής, διαχώρησης και καταχώρησης των ευρημάτων και να έρθουν σε επαφή με την συντήρηση των ευρημάτων και την φωτογραμμετρία. To Fieldschool επίσης περιλάμβανε μια σειρά από διαλέξεις που είχαν σκοπό την επιμόρφωση των φοιτητών σε θέματα συντήρησης, φωτογραμμετρίας και αναγνώρισης των διαφόρων μελών του πλοίου.

Από αυτή την εμπειρία ως μελλοντικοί αρχαιολόγοι, είχαμε την ευκαιρία να περάσουμε από την θεωρία στην πρακτική διεκπεραίωση μιας υποβύχιας αρχαιολογικής ανασκαφής. Ήρθαμε αντιμέτωποι με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ένας αρχαιολόγος σε μια υποβρύχια ανασκαφή και κατανοήσαμε την σοβαρότητα αλλά και το βαθμό δυσκολίας που απαιτεί μια τέτοια ανασκαφή. Αποκομίσαμε γνώσεις, φιλίες και εμπειρίες που μας στιγμάτισαν το μέλλον αλλά και ενίσχυσαν το ενδιαφέρον μας για την υποβρύχια αρχαιολογία. Πέραν όμως των προκλήσεων και δυσκολιών, η ανασκαφή στο βυθό κρύβει μια μοναδική μαγεία που δυστυχώς κάθε φορά διαρκούσε 20 λεπτά.